Na temat śmierci, straty czy ostatniego pożegnania nie raz trudno jest rozmawiać nam dorosłym. Jak przekazać te wieści dzieciom, bez budzenia w nich lęków?
Należy zacząć od przybliżenia, jak dzieci w poszczególnym wieku rozumieją śmierć.
Dzieci do 2 r. ż w ogóle nie rozumieją pojęcia śmierci. Za to w silny sposób współodczuwają emocje rodziców, szczególnie matki.
Między 2 a 5 r. ż. dzieci zaczynają postrzegać śmierć jako stan przejściowy. Nie rozumieją, że jest nieodwracalna, bardziej przypomina im sen. Około piątego roku życia zaczynają poszukiwać związków przyczynowo – skutkowych między zachowaniem, myślami a śmiercią danej osoby. Zaczynają odczuwać złość, lęk czy też niepokój związany ze śmiercią
Dzieci pomiędzy 5 a 8 r. ż. zaczynają rozumieć śmierć i wszystkie jej aspekty. Zaczyna się kształtować pojęcie nieodwracalności śmierci. Dzieci zaczynają rozumieć, że kiedyś wszyscy umrą. Może się również wśród nich pojawić zainteresowanie aspektami biologicznymi śmierci.
Tak, jak zostało powiedziane na początku dzieci współodczuwają stratę już poprzez obcowanie z rodzicem lub opiekunem będącym w żałobie. Zatem jak zadbać o to, by wprowadzić je bezpiecznie w ten trudny temat i okres w naszym życiu?
- Być szczerym – mówić prawdę. Należy odpowiadać na pytania szczerze i z szacunkiem. Półprawdy czy też kłamstwa mogą skutkować utratą zaufania wobec dorosłych.
- Mówić prosto, językiem faktów. Wystarczy podać proste i krótkie wyjaśnienie. Należy również zaopiekować się trudnymi emocjami, rozwiać wszelkie wątpliwości i pozostawić miejsce do rozmowy lub zadawania pytań.
- Wytłumaczyć dziecku co znaczy śmierć. Jeśli nie czujesz się na siłach samodzielnie wytłumaczyć tego zagadnienia warto sięgnąć po literaturę dziecięcą. Kilka propozycji znajduje się poniżej.
- Powiedzieć o przyczynach śmierci, jej nieodwracalności i zapewnić, że dziecko nie ponosi winy i odpowiedzialności za śmierć bliskiej osoby. Może się zdarzyć, że dzieci będą się obwiniać za kogoś bliskiego. Należy to szybko wyjaśnić i uspokoić.
- Zaakceptować uczucia dziecka. Nie należy zaprzeczać jego uczuciom, czy też odwracać uwagi dziecka od przeżywanych emocji. Można nazwać uczucia dziecka. Zapewnić, że przeżywane przez nie emocje są całkowicie naturalne, nie ma też nic złego we wspólnym płakaniu z dzieckiem. Pozwala to na bycie autentycznym i bliższym emocjonalnie.
Na zakończenie tego wpisu pozostawiam kilka propozycji książek mogących wspomóc w bezpiecznym wprowadzeniu dzieci w temat śmierci, żałoby oraz pogrzebu:
-
„Trudne tematy. Śmierć i pogrzeb”, aut.: Bianca-Beata Kotoro.
Książka zgodnie z wymaganiami psychologii rozwojowej tłumaczy zjawisko śmierci i wycisza pojawiające się obawy. Jest odpowiednia zarówno dla rodzin wyznaniowych oraz agnostyków i ateistów. -
„Jestem życie”, „Jestem śmierć”, aut.: Elisabeth Helland Larsen, Marine Schneider.
Zestaw książek, który w nieco filozoficzny sposób pozwala zastanowić się czym jest życie i śmierć, pozwala na oswojenie lęku przed śmiercią. -
„Dokąd idziemy, kiedy znikamy”, aut.: Isabel Minhos Martins, Madalena Matoso.
Książka ta nie podaje jednoznacznej odpowiedzi, a otwiera szerokie pole do rozważań wprowadzając pozytywny nastrój w ten przykry temat. -
„Mała książka o śmierci’, aut. Pernilla Stalfelt.
Rzuca światło na anatomiczną stronę śmierci z jednej strony z powagą a z drugiej strony z humorem. -
„Wróć, mój wilku wróć!”, aut.: Sandra Dieckmann.
Ciepła i wspierająca bajka oswajająca stratę po bliskiej osobie.
Opracowała
mgr Anna Zoń
Źródło: